Dagelijks overlijden wereldwijd ongeveer 800 vrouwen tijdens hun zwangerschap, bevalling of daarna. De meeste gevallen zijn te voorkomen met een goed functionerende basisgezondheidszorg. De forse afname van hiv wereldwijd is veelal te danken aan specifieke hiv-bestrijding. Soms is dit echter ten koste gegaan van aandacht voor andere ziekten. Het is daarom belangrijk systemen over de hele breedte te versterken en ervoor te zorgen dat niemand van zorg verstoken blijft.
Versterking gezondheidssystemen
Grote fondsen zoals het Global Fund to fight AIDS, Tuberculosis and Malaria (GFATM), Gavi, the Vaccine Alliance en de Global Financing Facility (GFF) dragen via (ziekte)specifieke programma’s steeds meer bij aan de versterking van gezondheidssystemen. Ook het United Nations Population Fund (UNFPA) en de World Health Organisation (WHO) werken aan betere systemen, onder meer door het trainen van gezondheidswerkers, het opstellen van richtlijnen en het uitvoeren van onderzoek naar (verbeterde) medicijnen en andere interventies.
Zorg rondom zwangerschap en geboorte
Als gevolg van de Mexico City Policy (MCP) van de Verenigde Staten kwam financiering van SRGR-diensten, inclusief veilige abortus, verder onder druk te staan. Om blijvend veilige zorg rond abortus te kunnen garanderen is Nederlandse steun aan organisaties die deze diensten aanbieden nu nog belangrijker.
Gezondheid in kwetsbare en humanitaire omstandigheden
Naar schatting vindt 60% van de te voorkomen moedersterfte plaats in landen met fragiele en humanitaire settings. Toegang tot veilige abortus is juist in zulke omstandigheden vaak extra moeilijk, bijvoorbeeld vanwege beperkte middelen of stigma’s. Dankzij Nederland is seksuele gezondheid ook onderdeel van programma’s in deze moeilijke omstandigheden.
Voortgang in resultaatgebied Kwaliteit van gezondheidszorg
Versterking gezondheidssystemen
Hoewel het grootste deel van het budget van GFATM en Gavi wordt besteed aan specifieke programma’s, dragen de investeringen zonder meer bij aan versterking van de basisgezondheidszorg. Nederland is van mening dat deze initiatieven nog meer gebruik moeten maken van nationale systemen. Dit is vooral belangrijk in landen die vanwege hun inkomenspositie niet meer op een financiële bijdrage van het GFATM en/of Gavi kunnen rekenen. In 2018 hebben 12 gezondheidsfondsen afgesproken beter samen te werken en de behoefte van landen centraal te stellen. Dit is vastgelegd in het Global Action Plan for Healthy Living and Wellbeing, dat wordt gecoördineerd door de WHO en dat tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in september 2019 is aangenomen.
Via de landenprogramma’s steunt Nederland overheden om hun eigen basisgezondheidszorg sterker en beter te maken. Dit gaat goed in bijvoorbeeld Ethiopië en Bangladesh. Vanwege politieke spanningen in Mali loopt de voortgang daar achter op de planning. Juist in de Franstalige landen van West-Afrika hebben veel vrouwen nog geen toegang tot anticonceptie. Daarom steunt Nederland het Ouagadougou Partnership, dat bijdraagt aan betere donorcoördinatie en services op het terrein van gezinsplanning in 9 West-Afrikaanse landen.
Zorg rondom zwangerschap en geboorte
Nederland droeg in 2018 via IPPF bij aan het verlenen van zorg voor bijna 68 miljoen mensen en het voorkomen van ruim 3 miljoen onveilige abortussen. Via IPAS hebben meer dan 2 miljoen vrouwen anticonceptie ontvangen en zijn meer dan 600.000 vrouwen ondersteund bij een veilige abortus.
Rol private sector
De inzet van het internationale bedrijfsleven bij het behalen van aan gezondheid gerelateerde SDGs blijft achter bij de verwachtingen. Nederland stimuleert ondernemerschap bij private zorgaanbieders en stimuleert de rol van de private sector in mondiale organisaties, bijvoorbeeld via het Matching Fund van de Global Vaccine Alliance.
Gezondheid in kwetsbare en humanitaire omstandigheden
De aandacht voor gezondheidszorg en het aanbieden van SRGR-producten en diensten in kwetsbare en humanitaire omstandigheden is in 2018 voortgezet. Zo heeft het Save Abortion Action Fund in 2018 diensten verleend in kampen voor vluchtelingen en ontheemden in Iraaks Koerdistan, Nigeria en voor bijzonder kwetsbare groepen in Haïti en Oeganda.
Performance-based Financing (CORDAID)
Cordaid is een internationale ngo die in Ethiopië door middel van Performance-based Financing (PBF) werkt aan het verbeteren van de gezondheidszorg. Met PBF worden betalingen direct gekoppeld aan objectief vastgestelde resultaten. Klinieken en ziekenhuizen ontvangen na het behalen van de resultaten elk kwartaal een betaling. Deze betaling biedt ook ruimte om naar eigen inzicht te kunnen investeren in verbetering van de zorg.
In Borana werden door Cordaid 23 klinieken en 2 ziekenhuizen met succes ondersteund: in vergelijking met 2015 ontvingen daardoor in 2019 acht keer zoveel kinderen tot 5 jaar primaire zorg. Met financiering van de Nederlandse ambassade werd het programma uitgebreid naar nog eens 65 klinieken en 5 ziekenhuizen in Jimma. Al na één kwartaal waren er zichtbare resultaten met verbeterde kwaliteitsscores in alle districten. Met ingang van 2020 kunnen in totaal 2,3 miljoen mensen profiteren van het programma.
Foto credits: Peterik Wiggers
Global Fund to fight AIDS, Tuberculosis and Malaria (GFATM)
Nederland is een belangrijke donor van GFATM. Met een totale bijdrage van € 919 miljoen tot en met 2019 zijn we de 10de publieke donor. Nederland heeft zich altijd ingezet voor een mensenrechtenbenadering. Samen met het Nederlandse maatschappelijk middenveld zijn kwetsbare groepen in staat gesteld mee te beslissen over het beleid van GFATM, en maken seksuele en reproductieve rechten deel uit van landenprogramma’s.
GFATM draagt niet alleen bij aan het bestrijden van hiv, tuberculosis en malaria, maar draagt ook steeds meer bij aan het versterken van basisgezondheidszorg. Door bijvoorbeeld niet alleen geneesmiddelen te verstrekken, maar ook door het eigen inkoop- en distributiebeleid in landen te versterken.
Nederland pleit voor een zorgvuldige uitfasering van landen die niet meer in aanmerking komen voor steun en voor het verder versterken van nationale systemen en betere samenwerking met andere gezondheidsorganisaties.
Foto credits: The Global Fund/ Nana Kofi Acquah
Voortgang, niet op schema 
Op schema 
