Haki Yetu Jukumu Letu (CREAW)

Het voorkomen van geweld tegen vrouwen

Gender Based Violence (GBV) is een van de meest wijdverspreide en maatschappelijk getolereerde vormen van mensenrechtenschendingen, dwarsdoorsnijdend met nationaliteit, ras, klasse, etniciteit en religie. Het is tegenwoordig een belangrijke bron van ongelijkheid in Kenia en heeft een diepgaande sociale en economische impact op gezinnen en gemeenschappen. Kenia heeft een krachtig beleid en wetten die gericht zijn op het voorkomen van en reageren op GBV. Ook ondertekende Kenia internationale en regionale mensenrechtenkaders gericht op het voorkomen van en reageren op GBV. Door het internationale beleid op het gebied van vrouwenrechten en gendergelijkheid draagt Nederland bij aan het bereiken van de doelstelling voor duurzame ontwikkeling (SDG 5) op het gebied van gendergelijkheid en de empowerment van vrouwen en meisjes in het bijzonder. In 2018 - 2019 werkte Nederland aan vrouwenrechten en gendergelijkheid via het Accountability Fund. Het Accountablity Fund ondersteunde het Centre for Rights Education and Awareness (CREAW) en United Disabled Persons of Kenya (UDPK). Daarbij ging de aandacht vooral uit naar het voorkomen en elimineren van geweld tegen vrouwen en meisjes en het verbeteren van de economische omstandigheden voor vrouwen.

In de districten Kilifi en Meru is meer gendersensitiviteit, reactievermogen en coördinatie van GBV-diensten van de overheid. Meru County nam een beleid op districtsniveau aan inzake seksueel en gendergerelateerd geweld. Kilifi ontwikkelde een soortgelijk beleid dat nog in behandeling is bij de provinciale vergadering. Er zijn nu genderafdelingen opgericht, waarbij de graafschappen een multisectoraal operationeel kader voor de coördinatie, preventie en bestrijding van gendergerelateerd geweld hebben aangenomen. In totaal zijn 226 vrouwen en organisaties getraind in beleidsbeïnvloeding en het bijhouden van de begroting. De door vrouwen geleide groepen en gemeenschapsorganisaties speelden een belangrijke rol bij het aanvoeren van de gendermainstreaming van de county en het bevorderen van sociaal-economische empowerment.

De versterking van de capaciteit van het gerechtelijk apparaat en het bureau van het Openbaar Ministerie verbeterde de toegang tot de rechter en de rechtbanken die recht spreken in zaken van seksueel geweld. Dergelijke zaken worden nu sneller afgehandeld, het aantal schorsingen is verminderd en de processen tussen de openbare aanklagers en de opsporingsambtenaren met betrekking tot de bewijsvoering en het betrekken van getuigen worden beter gecoördineerd. Interventies in de onderwijssector zorgden voor capaciteitsversterking van 121 schoolbestuurders in gerichte scholen in de districten Meru en Kilifi om vertrouwelijke meldingsmechanismen op te zetten die veilig en gemakkelijk toegankelijk zijn. Dit stelt de leerkrachten in staat om misbruik te melden.

Vrouwen die gebruik maken van de mogelijkheden om economische invloed uit te oefenen

Amplifying Voices Of Women With Disabilities and United Disabled Persons of Kenya (UDPK) heeft de capaciteit van 22 bestaande gehandicaptenorganisaties, de Disabled Persons Organisations (DPO’s), verbeterd door versterking van hun organisatorische capaciteit. Hierdoor bereikten ze 1.842 vrouwen met een handicap. Nederland steunde ook de bevordering van bedrijfsontwikkeling en economische empowerment van vrouwen en mensen met een handicap, door middel van het verstrekken van fondsen voor micro-besparende ondernemingen, waarbij 20 subsidies werden verstrekt aan 20 vrouwen gehandicaptenorganisaties. De toegewezen fondsen zijn gericht op sociale en economische empowerment van vrouwen in de provincies van de women’s accountability groups.

De resultaten in context

De rechtsstaat in Kenia is besproken, voornamelijk met de regering, en in sommige gevallen werden gerechtelijke bevelen en de uitspraken van de rechterlijke macht en de rechters aangevochten. Ook de adviezen van staatsagentschappen, burgerrechtenorganisaties en ngo's zijn onder de loep genomen.

De behandeling van rechtszaken ging merkbaar sneller, met name zaken waarin de fundamentele rechten en vrijheden dreigden te worden ondermijnd. Er werden progressieve uitspraken gedaan in zaken waarin de excessen van de regering werden aangevochten, evenals uitspraken die de grondwet beschermden. Een van de belangrijkste resultaten was de toepassing van alternatieve geschillenbeslechting en informele rechtsstelsels. Er werden waarborgen ingebouwd om ervoor te zorgen dat de mensenrechten, en de rechten van vrouwen en meisjes in het bijzonder, werden gerespecteerd. Door middel van alternatieve geschillenbeslechting heeft de rechterlijke macht de achterstand bij de behandeling van zaken met 23 % vermindert. Ook heeft ze de tijd die nodig is voor het oplossen van familiegeschillen sterk teruggebracht, van gemiddeld 46 maanden tot 69 dagen.

De Kenya National Commission on Human Rights (KNCHR) werd ondersteund bij het uitvoeren van activiteiten in het kader van haar mandaat. Van de 3.852 door de KNCHR behandelde zaken waren er 201 SGBV-zaken tegen politieagenten. Ngo's lobbyden voor het afleggen van verantwoording door (staats)organisaties die worden beschuldigd van corruptie en mensenrechtenschendingen. Ook verstrekten zij rechtsbijstand en informatie aan burgers, wat leidde tot meer participatie/betrokkenheid en de vraag naar hun rechten.

Er is dus goede vooruitgang geboekt, zij het langzaam, op de versterking van de rechtsstaat in Kenia door de instellingen onafhankelijker en verantwoordelijker te maken en de burgers bewuster en meer betrokken te maken.

De resultaten in context

Nederland ondersteunt maatschappelijke organisaties in Kenia bij het verdedigen van de rechten en belangen van een breed scala aan groepen in de samenleving. Daarbij komen onderwerpen als maatschappelijke verantwoording en Sexual and Gender Based Violence (SGBV) aan de orde. Het gaat hierbij om het verdedigen van de rechten van mensen met een handicap en vluchtelingen, het verdedigen van landrechten en het creëren van een omgeving waarin maatschappelijke organisaties (CSO's) effectief kunnen opereren en inclusieve en duurzame ontwikkeling kunnen versterken.

In 2018-2019 werden 92 lobby- en belangenbehartigingsinitiatieven uitgevoerd en de meeste implementaties op districtsniveau werden geleid door Community Based Organisations (CBO's), vrouwen geleide groepen en gehandicaptenorganisaties. Het doel was om mensen beter te informeren, invloed uit te oefenen op de agendavorming en een dialoog aan te gaan met relevante overheidsinstanties en plichtsdragers. Als gevolg daarvan hebben 35 maatschappelijke organisaties meer capaciteit. Ook zijn burgers in staat om diensten te vragen van zowel de nationale als de provinciale overheid, deel te nemen aan beleidsvorming en budgetteringsprocessen, en actie te ondernemen om hun rechten te waarborgen.

Als gevolg van lobby en belangenbehartiging heeft de overheid meer middelen beschikbaar gesteld en efficiëntere GBV-diensten geleverd. Er zijn grote stappen gezet in de ontwikkeling van beleidskaders voor GBV-respons, preventie en de coördinatie van GBV-diensten in de districten Meru en Kilifi. Door de fiscale plannen van de provincie Kilifi in 2018-2019 te beïnvloeden, heeft de provincie bijna € 50.000 toegewezen voor programma's in het gender-departement. In Meru county leidde de lobby ertoe dat de Keniaanse First Lady het Twaweza-programma lanceerde dat zich richt op empowerment van vrouwen en gendergelijkheid. Daarnaast heeft Meru in het fiscale plan 2018/2019 bijna € 87.000 toegewezen aan het genderdepartement en in de periode 2019/2020 nog eens € 12 miljoen. Ook in Meru heeft het National Government Affirmation Action Fund (NGAAF) bijna € 173.000 uitgetrokken voor de bouw van een centrum voor de overlevenden van GBV, ter ondersteuning van de GBV-preventie-inspanningen in de county.

De Shule Yangu-campagne, uitgevoerd door Transparency International Kenya, die de bescherming van scholen tegen illegale landroof wil garanderen en tegelijkertijd de regering wil steunen, heeft ook belangrijke mijlpalen bereikt. Meer dan 9.998 openbare scholen hebben hiervan geprofiteerd en in alle 47 provincies zijn landaudits uitgevoerd.

De resultaten in context

De ambassade financierde activiteiten op het gebied van voedselzekerheid gericht op uitdagingen in de voedselveiligheid, post-oogst verliezen en toegang tot de markt. Dit droeg bij aan de versterking van een gunstig klimaat voor een betere voedselzekerheid in Kenia. De begunstigden van deze activiteiten zijn onder meer producenten (kleine en middelgrote boeren), agribusiness-bedrijven (input- en dienstenleveranciers), financiële instellingen en lokale overheden, alsmede kennis- en onderzoeksinstellingen. Voedselzekerheidsactiviteiten in de drie belangrijkste waardeketens (tuinbouw, zuivel en aquacultuur) bouwen capaciteit op voor andersoortige landbouwbedrijvigheden. Bijvoorbeeld door het verbeteren van het bewustzijn over de kwaliteit van de input, het versterken van de agronomische praktijken en het verbeteren van de toegang tot de markten. Bovendien zijn deze activiteiten gericht op het bevorderen van meer onderzoek en innovatie om de uitdagingen op het gebied van de voedselzekerheid in het land aan te pakken. Het doel is om de kennis te vergroten en verbeterde technologie toe te passen die lokaal beschikbaar en betaalbaar is. Ondernemers en de particuliere sector zijn de belangrijkste aanjagers van innovatieve oplossingen. Tegelijkertijd wordt aandacht besteed aan de ambities op het gebied van werkgelegenheid, met name voor jongeren en vrouwen.

De resultaten van deze interventies leidden bovendien tot een grotere veerkracht ten aanzien van klimaatverandering en het vermogen om te reageren op de bevolkingsdruk. De uitgevoerde interventies vormen een aanvulling op de ambities van de onlangs door het Keniaanse ministerie van Landbouw gelanceerde tienjarige strategie, gericht op duurzame landbouwtransformatie en voedselzekerheid. Deze strategie schetst de prioritaire gebieden die de transformatie en de ambities in de sector zullen stimuleren. Het algemeen doel daarvan is het creëren van een levendige, commerciële en moderne landbouwsector die de ontwikkeling van Kenia naar 100% voedselzekerheid en de realisatie van de SDG-verplichtingen duurzaam ondersteunt.

De resultaten in context

In Kenia is de ontwikkeling van de particuliere sector, Private Sector Development (PSD), een instrument voor duurzame ontwikkeling. In de afgelopen jaren bereikte Kenia een lagere middeninkomensstatus, wat betekent dat de ODA (officiële ontwikkelingshulp) geleidelijk zal afnemen. Dit maakt de rol van de particuliere sector (scheppen van werkgelegenheid, genereren van inkomsten, bron van belastingheffing, enz.) belangrijker in het bereiken van de SDG's. De verschuiving in het Nederlandse beleid ten aanzien van Kenia van hulp naar handel uit zich in de interventies van de ambassade. Deze richten zich op het creëren van een gunstig klimaat voor de particuliere sector om zich te ontwikkelen op belangrijke gebieden die van oudsher door de ODA worden ondersteund.

De gezondheidssector heeft bijvoorbeeld geleden onder jarenlange onderfinanciering en verwaarlozing. Tegen deze achtergrond is de rol van de particuliere sector bij de financiering van en investeringen in de gezondheidssector belangrijk. Het SDG-platform (onder andere gefinancierd door de Nederlandse overheid) is opgericht om middelen en publiek-private samenwerking te mobiliseren bij de aanpak van de gezondheidsuitdaging. Het platform heeft € 5.270.000 van verschillende partners – onder wie multilaterale, bilaterale, filantropische en de particuliere sector (waaronder Philips) – kunnen mobiliseren, zowel in natura als financieel, specifiek voor de eerstelijnsgezondheidszorg.

In de landbouw zorgden de investeringen van de particuliere sector tot meer innovatie en de toepassing van geschikte technologieën voor onder meer opslag, mechanisatie en gewasbescherming in de aardappelwaardeketen. Dit zijn de belangrijkste drijfveren om de uitdagingen van de voedselzekerheid aan te gaan.

De ambassade investeerde ook in het versterken van publieke instellingen die direct of indirect invloed hebben op het ondernemingsklimaat. De handelsrechttak van de rechterlijke macht werd ondersteund in samenwerking met de International Development Law Organisation (IDLO). De interventies richtten zich op het beleid, de richtlijnen, de strategiedocumenten die werden ontwikkeld voor de rechterlijke macht: Standaardwerkprocedures voor training en kennismanagement; richtlijnen voor een uniform citeersysteem in e-filing; communicatiestrategie voor de afdeling Commercial/Tax; documentbeheersysteem, module e-filing en module e-payment. Dit leidde tot meer transparantie en efficiëntie in de handelsrechtspraak, wat een verbetering van de positie van Kenia in de Ease of Doing Business Indicators en de rangschikking van de Wereldbank tot effect had.

De resultaten in context

Bijna 80% van de oppervlakte van Kenia is geclassificeerd als droog tot semi-droog (-aride) en klimaatverandering verergert dit. Door de veranderende weerpatronen van het afgelopen jaar komen droogte en overstromingen vaker voor en zijn intensiever. De schatting in het nationale waterbeheersplan van Kenia is dat er de komende jaren jaarlijks investeringen van meer dan $ 2 miljard nodig zijn om de watervoorziening en het waterbeheer aan te pakken. De overheidsbegroting alleen kan deze investeringen niet dekken. Kenia heeft dan ook het voortouw genomen bij de innovatieve financiering van de infrastructuur voor water, met inbegrip van het mengen van verschillende openbare en particuliere bronnen.

De Kenya Innovative Financing Facility in the Water Sector (KIFFWA) treedt hierbij op als co-ontwikkelaar van waterinitiatieven door financiële steun en technisch advies te verlenen aan initiatieven in de Keniaanse watersector.

KIFFWA ontwikkelt 17 initiatieven op het gebied van drinkwater, waterkracht, irrigatie, waterbeheer, aquacultuur, sanitatie en hygiëne. De geselecteerde projecten hebben een gezamenlijke waarde van € 2.260 miljoen. De ontwikkeling om tot door de bank aanvaarde projecten te komen heeft langer geduurd dan oorspronkelijk was voorzien en geen van de projecten is tot nu toe financieel afgerond. De resultaten zullen daarom in toekomstige verslagen worden opgenomen.